Okunası Oğuz Atay Eserleri

Oğuz Atay, 12 Ekim 1934’de Kastamonu’da doğar. Babası, üç dönem CHP’den milletvekili olan savcı Cemil Atay’dır. Annesi Muazzez Hanım ilkokul öğretmenidir ve oğlunun kültürel altyapısının şekillenmesinde etkisi büyüktür. Atay 1951′de Ankara Maarif Koleji‘ni, ardından 1957′de İTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü’nü bitirir. Üç yıl sonra bugün ki adıyla Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Bölümü’nde öğretim üyesi olur. 1975′te doçent olan Atay’ın, çeşitli dergi ve gazetelerde makale ve söyleşileri yayınlanır. Oğuz atay eserleri

Oğuz Atay, modern hayatın dayatmaları arasında bireyin yaşadığı yalnızlığı, toplumun kalıplaşmış düşüncelerine yabancılaşan, tutunamayan bireylerin iç dünyasını anlatmakla ünlüdür. Eserleri eleştiri, mizah, ironi barındırır ve insanı sarsan niteliktedir.

13 Aralık 1977’de erken yaşta vefat ettiği için insanı “Acaba yaşasaydı daha neler yazardı, neler anlatırdı okuyucusuna?” diye düşündüren, düşününcede insanı üzen, Türkiye’nin en özgün yazarlarından biridir. Bu nedenle Oğuz Atay eserleri mutlaka okunmalıdır!

Oğuz Atay Eserleri Neden Okunmalı?

Oğuz Atay, Türk edebiyatının modern dönemine damgasını vurmuş, eserleriyle hem bireysel hem de toplumsal çıkmazları derin bir duyarlılıkla irdelemiş bir yazar. Kaleme aldığı metinlerdeki fikirler, dil kullanımı ve karakter tahlilleri, zamansız bir niteliğe sahip. Oğuz Atay’ın eserlerini okumak için pek çok neden yaratabiliriz, ancak bu makalede en önemli olduğunu düşündüklerimi ele alıyoruz!

1. İlk Postmodernist Roman Denemesi

Türk edebiyatında bilinçli olarak ilk postmodernist roman denemesini Oğuz Atay, Tutunamayanlar romanıyla yapmıştır. Atay, postmodernist yapının verdiği özgürlükle roman anlayışında sıkça kullanılan üstkurmaca, metinlerarasılık vb. teknikleri farklı şekillerde ve roman estetiğini bozmadan kullanır. Atay’ı okumak, Türk edebiyatının geleneksel yapısından modernist bir yapıya dönüşümüne şahitlik etmek gibidir.

2. Toplumsal Eleştirinin Derinliği

Oğuz Atay’ın eserleri, birey-toplum ilişkisini derinlemesine irdeleyen metinlerdir. Bir Bilim Adamının Romanı gibi eserlerinde Türkiye’nin akademik dünyasını ve toplumsal yapıdaki aksaklıkları ironik bir dil ve ince bir zekayla ortaya koyar. Aynı zamanda bireyin toplumdaki yerine dair sıkça sorgulamalar yaparak okuyucuya köklü bir farkındalık kazandırır.

3. Karakterlerin Evrensel İkilemleri

Oğuz Atay’ın eserlerindeki karakterler, Türkiye’nin belli bir dönemindeki toplumsal yapısına ışık tutmakla kalmaz, aynı zamanda evrensel insan çıkmazlarını da ele alır. Turgut Özben’den Selim Işık’a, Atay’ın kahramanları bireysel varoluş arayışlarında okuyucunun kendi çelişkilerini fark etmesini sağlar. Atay, yalnızlık, aidiyet, anlamsızlık ve çaresizlik gibi duyguları okuyucunun yüreğine dokunan bir samimiyetle anlatır.

4. Dil ve Anlatım Zenginliği

Oğuz Atay’ın dil kullanımı hem zengin hem de yenilikçidir. Klasik edebiyat kalıplarını kırarak okuyucuyu düşünmeye ve sorgulamaya sevk eden bir tarzı vardır. Tutunamayanlar’ı okurken ironik bir dille karşılaşırsınız; bu dil hem acıyı hem de mizahı bir arada sunar. Atay’ın anlatım teknikleri, okuyucuyu eserle bütünleşmeye davet eder.

5. Zamansız Fikirlerin Yaratıcısı

Oğuz Atay’ın eserleri, yazıldığı dönemden bağımsız bir şekilde günümüz okuyucusuna hitap eder. Varoluş sancısı, modern insanın köksüzleşme hissi, bireyin toplumsal rolleriyle olan çatışması gibi temalar, günümüzde aynı etkileyiciliğini korur. Atay’ı okumak, insan ruhunun derinliklerini anlamak ve kendi çağımızı daha iyi yorumlamak için önemli bir fırsat sunar.

6. Okuyucuyla Kurduğu Özel Bağ

Oğuz Atay’ın eserleri, okuyucusuna kitap okuma deneyiminden daha fazlasını, derin bir ruhsal yolculuğa çıkma fırsatı sunar. Onun metinlerinde kendi kaygılarınıza, umutlarınıza, umutsuzluklarınıza ve çaresizliklerinize rastlayabilirsiniz. Bu özellik, Atay’ın eserlerini zamansız ve unutulmaz kılan önemli bir etkenlerden biridir.

Oğuz Atay Eserleri

Tutunamayanlar

Arkadaşı Selim Işık’ın intihar ettiğini öğrenen Turgut Özben, arkadaşının geçmişini araştırarak onu tanımaya çalışır. Selim, neyin peşinden gitse, neye tutunmaya çalışsa onun anlamsızlığını fark etmiş, yalnız insandır. Turgut ise görünüşte toplumsal ritmi tutturmuş, kendini tutunan sayan bir kişiliktir. Oysa her şey pamuk ipliğine bağlıdır.

Oğuz Atay bir röportajda şöyle der: “Tutunamayanlar ile çok basit bir iş yapmak istedim; insanı anlatmayı düşündüm. Kapalı dünyalar içinde yaşayan yazarların bile bu cümleye hemen isyan edeceğini, ‘Peki herkes ne yapıyor?’ diye öfkeleneceğini bildiğim halde bu basit gerçeği söylemekten kendimi alamıyorum.”

Tutunamayanları okuduktan sonra iki şey aklınıza asılı kalır: “Beceriksiz ve korkak bir hayvandır. İnsan boyunda olanları bile vardır. İlk bakışta, dış görünüşüyle, insana benzer” diye tarif edilen “disconnectus erectus” ve Turgut’un iç sesi, hayali arkadaşı Olric.

“Felsefe kitapları okumayı denedi. Bir süre sonra, iki kere ikinin dört olduğundan kuşkulanmaya başladığı için bıraktı.”

“Normal bir insan olmaya zorladılar, bana boş yere vakit kaybettirdiler. Olmayınca da anormal dediler.”

“Böyle giderse her mahallede bir Dostoyevski çıkacak Olric. Dünya borsalarında Dostoyevski hisseleri düşecek.”

Tutunamayanlar Olric diyalogları için tıklayın!

Tehlikeli Oyunlar

“Tehlikeli Oyunlar” Oğuz Atay’ın ikinci romanı. Eserin baş kahramanı ve tutunamayanlardan biri olan Hikmet Benol, asla kendisi olamayan, içinde var olduğu topluma yabancılaşan, gecekondusuna sıkışıp kalmış, kendisiyle savaşan bir karakter olarak çıkar okuyucusunun karşısına. Ve bu karakteri tamamlayan iki komşu mevcuttur; Albay Hüsamettin Tambay ve Nurhayat.

İlk romanı Tutunamayanlar’dan sonra, 1971 yılında yapılan bir söyleşide bir roman daha yazdığını anlatır Atay: “Sanırım bu romanın kahramanı da tutunamıyor. Bu konudaki yakınmalarını pek ciddiye almıyorum. Selim kadar haklı değil galiba. Hikmet de bunun farkında olacak ki; tatsız sıkıntılarını dindirmek için oyunlara başvuruyor. Kitabın adı ‘Tehlikeli Oyunlar’ olacak.”

“Beni hemen anlamalısın, çünkü ben kitap değilim, çünkü ben öldükten sonra kimse beni okuyamaz, yaşarken anlaşılmaya mecburum.”

“Sinirimden gülüyorum albayım. Çünkü sinirlerim artık gülmek için kafamın neşelenmesini beklemiyor.”

“Aklımın içini örümcek ağları sardı; kafamın sandalyelerinde elbiseler, gömlekler, çoraplar birikmeğe başladı; kurduğum hayaller, bir bekâr odasının dağınıklığına boğuldu.”

Bir Bilim Adamının Romanı

Ekonomik güçlüklerle büyüyen bir çocuğun, tüm zorlukları aşarak uluslararası bir bilim adamı olma yolundaki serüvenini anlatır bu roman. Oğuz Atay’ın hocası İTÜ İnşaat Fakültesi profesörlerinden Mustafa İnan’ın ilham veren hayatı ve azmi, okunmaya değer. Zorluk içerisinde yaşanılsa da ahlaki değerlerden ve özünden hiçbir şey kaybetmeden başarıya ulaşmak mümkündür ve Mustafa İnan bunun en güzel örneğidir.

“Mektubunu derhal açamadım. Bir müddet yanımda dolaştırdım. Okusam derhal bitecekti.”

“Birey olarak ortaya çıkmadıkça, uyuşuk felsefemizden vazgeçmedikçe ve tek tek katkılarımızı insanlardan esirgedikçe bizi kim değiştirebilir?”

“Çocukları Büyük İskender ya da Napolyon olmaya özendireceklerine, neden onlara Gauss’tan, Pascal’dan bir şeyler anlatmazlar.”

Korkuyu Beklerken

Korkuyu Beklerken, Oğuz Atay’ın sekiz hikayeden oluşan, tutunamayan bireylerin yaşamından kesitler sunan derleme kitabıdır. Tutunamayan olmak bir zorunluluk değil bir tercihtir; var olan düzene karşı durmak, başkaldırmak, bireyi/bireyselliği yok eden kapitalist sistemi eleştirmek, kendin olabilmek. Hayatı sorgulamayı seviyorsanız, okuyun!

“Yalnızlığı yaşayan insanların, kendi içlerinde başlayıp biten eğlenceleri vardır.”

“Param vardı, yiyeceğim vardı, kitabım, evim her şeyim vardı; fakat isteğim yoktu.”

“Hayalimde daha önce çok insan öldürmüş olduğum için bu son ölümler beni fazla sarsmadı.”

Kitapta yer alan Beyaz Mantolu Adam ve Demiryolu Hikayecileri üzerine incelemeler…

Eylembilim

Eylembilim, kendine özgü üslubu ve ironisi ile edebiyat tarihine adını yazdıran Oğuz Atay’ın yarım kalmış eseridir. Bu yapıtı ile ilgili düşüncelerini, Günlük’te şöyle dile getirir: ” ‘Eylembilim’ diye başlayıp yarım kalan hikayeyi kısa bir roman haline getirmek istiyorum: Bir hocanın öyküsü. İki değişik hayat yaşayan bir yarı aydının macerası. İki dünyasında da uykuda gezer gibi yaşıyor. İradesi ile kendine gelebilmek için silkinmeye çalışıyor, davranışları eylem olarak nitelendiriyor. Hayatı bir savaş olarak görmek zorunda kalıyor. Saldırılar ve ihanetlerle dolu bir savaş. Ordular, tarihi savaşlar.”

“‘Neden üniversite okuyorum?’ diye sormuştu. Hemen, “Kapitalist topluma, yetenekli olduğumuzu göstermek için,” diye karşılık verdim.”

“Refik Beyin kitabı yoktu: kitabın icadından önce profesör olmuştu.”

“İnsanların gözlerine bakamamak samimiyetsizlikse bende ondan çok vardı.”

Diğer Oğuz Atay eserleri arasında, Oyunlarla Yaşayanlar ve Günlük bulunuyor.