Toni Morrison 1931-2019

Toni Morrison dünyanın en ünlü yazarlarından biridir. Oyunlar ve çocuk kitapları yazmanın yanı sıra romanları ona Pulitzer Ödülü ve Başkan Barack Obama’dan Özgürlük Madalyası da dahil olmak üzere sayısız prestijli ödül kazandırmıştır. Edebiyatta Nobel Ödülü’nü kazanan ilk Afrikalı-Amerikalı kadın olarak Morrison’ın çalışmaları bir nesil yazara onun izinden gitmeleri için ilham vermiştir.

Toni Morrison

Toni Morrison, 18 Şubat 1931’de Lorain, Ohio’da doğdu. Dört çocuğun ikincisi olan Morrison’ın doğum adı Chloe Anthony Wofford’du. Yarı entegre bir bölgede büyümüş olmasına rağmen, ırk ayrımcılığı sürekli bir tehditti. Morrison iki yaşındayken, ailesinin apartmanının sahibi, kirayı ödeyemedikleri için içerideyken evlerini ateşe verdi. Morrison dikkatini derslerine verdi ve hevesli bir okuyucu oldu. Zekasını münazara takımında, okulunun yıllık kadrosunda ve sonunda Lorain Halk Kütüphanesi’ndeki baş kütüphanecinin sekreteri olarak kullanabildi. On iki yaşındayken Katolikliğe geçti ve Padua’lı Aziz Anthony’ye atfen Anthony ismiyle vaftiz edildi. Daha sonra bu azizden esinlenerek “Toni” lakabını aldı.

Morrison, 1949’da üniversite eğitimi için tarihsel olarak siyahi kökenli bir kuruma gitmeye karar verdi. Howard Üniversitesi’ne gitmek için Washington, DC’ye taşındı. Üniversitedeyken Morrison ırk ayrımcılığını yeni bir şekilde deneyimledi. Üniversitenin Howard Üniversitesi Oyuncuları adlı tiyatro grubuna katıldı ve oyunla sık sık ayrımcılığın yaşandığı güneyi turladı. Ayrıca, ırksal hiyerarşinin ten rengine göre renkli insanları nasıl böldüğüne tanık oldu. Ancak Howard Üniversitesi’ndeki topluluk, çalışmalarını etkileyen diğer yazarlar, sanatçılar ve aktivistlerle bağlantı kurmasını da sağladı. Morrison, İngiliz Dili bölümünden lisans derecesiyle mezun olduktan sonra İngiliz Dili bölümünden Sanat Yüksek Lisansı derecesi almak için Cornell Üniversitesi’ne gitti. 1955’te mezun olduğunda Texas Southern Üniversitesi’nde İngilizce öğretmeye başladı sonrasında Howard Üniversitesi’ne profesör olarak geri döndü. Üniversiteye geri döndüğünde Morrison, genç insan hakları aktivisti Stokely Carmichael’a ders verdi ve eşi Harold Morrison ile tanıştı. Çiftin Harold ve Slade adında iki çocuğu oldu.

Morrison, Howard Üniversitesi’nde yedi yıl ders verdikten sonra Random House yayıncılığının ders kitabı bölümünde editör olmak için New York, Syracuse’a taşındı. İki yıl içinde şirketin New York şubesine geçti ve Afro-Amerikan yazarların kurgu eserlerini ve kitaplarını düzenlemeye başladı. Bir yayınevinde çalışmasına rağmen Morrison, En Mavi Göz adlı ilk romanını 39 yaşına gelene kadar yayınlamadı. Üç yıl sonra Morrison, Ulusal Kitap Ödülü’ne aday gösterilen Sula adlı ikinci romanını yayınladı. 1977’deki üçüncü romanıyla Toni Morrison herkesin bildiği bir isim haline geldi. Süleyman’ın Şarkısı eleştirel beğeni toplamanın yanı sıra Ulusal Kitap Eleştirmenleri Birliği Ödülü’nü de kazandı. Kitaplarının başarısı Morrison’ı tam zamanlı bir yazar olmaya teşvik etti. Yayıncılığı bıraktı ve romanlar, denemeler ve oyunlar yazmaya devam etti. 1987’de Morrison, Afro-Amerikan köle bir kadının gerçek hikayesine dayanan Sevilen adlı romanını yayınladı . Bu kitap 25 hafta boyunca ‘En Çok Satanlar’ listesinde yer aldı ve kurgu dalında Pulitzer Ödülü de dahil olmak üzere sayısız ödül kazandı. 1993’te Morrison, Edebiyat dalında Nobel Ödülü’nü kazanan ilk siyahi kadın oldu. Üç yıl sonra, Ulusal Beşerî Bilimler Vakfı tarafından Jefferson Konferansı’nı vermek üzere seçildi ve Ulusal Kitap Vakfı’nın Amerikan Edebiyatına Seçkin Katkı Madalyası ile onurlandırıldı.

Morrison’ın çalışmaları, Afro-Amerikan yaşamına odaklanması ve ırk ilişkileri hakkındaki yorumlarıyla yazarları ve sanatçıları etkilemeye devam etti. 1998’de Oprah Winfrey, Morrison’ın Sevilen adlı kitabının film uyarlamasının ortak yapımcılığını üstlendi ve başrolünü oynadı . Filmde ayrıca Danny Glover, Thandie Newton ve Kimberly Elise gibi önemli Hollywood aktörleri rol aldı. Bunun ardından Morrison’ın kitapları Oprah’ın Kitap Kulübü seçkilerinde dört kez yer aldı. Morrison, yazarken ve yapımcılığını üstlenirken aynı zamanda Princeton Üniversitesi Yaratıcı Yazarlık Programı’nda profesördü. Çalışmaları ona Oxford Üniversitesi’nden fahri doktora derecesi kazandırdı ve Paris’teki Louvre Müzesi’nde konuk küratör olma fırsatı verdi. 2000 yılında Kongre Kütüphanesi tarafından “Yaşayan Efsane” ilan edildi. Morrison ölümüne kadar oğluyla birlikte çocuk kitapları da yazdı. İki yıl sonra Morrison birlikte çalıştıkları son kitabı yayınladı ve aynı ay Başkanlık Özgürlük Madalyası’nı aldı. Yönetmen Timothy Greenfield-Sanders, Haziran 2019’da “Toni Morrison: The Pieces I Am” adlı hayatını anlatan bir belgesel yayınladı. Morrison, iki ay sonra zatürre komplikasyonları nedeniyle hayatını kaybetti.

Çeviri: Alexander, Kerri Lee. “Toni Morrison.” Ulusal Kadın Tarihi Müzesi. 2019. www.womenshistory.org/education-resources/biographies/toni-morrison

Toni Morrison Eserleri