Modern Klasiklerin Sessiz Sözcüsü: Antal Szerb

Edebiyat dünyasında bazı yazarlar vardır ki eserleriyle zamana meydan okur, ancak buna rağmen isimleri geniş kitlelerce bilinmez. 20. yüzyılın en özgün kalemlerinden biri olan Antal Szerb, işte bu yazarlar arasında gizli bir mücevher gibi parlıyor.

Macar yazar ve edebiyat tarihçisi Antal Szerb’in eserleri, ince mizahı, kültürel zenginliği ve insan ruhuna dair derin gözlemleriyle dikkat çeker. Eğer Szerb ile henüz tanışmadıysanız, aşağıdaki kitap önerileri sizi onun büyülü dünyasına davet ediyor.

Antal Szerb Hayatı ve Eserleri

Antal Szerb (1901–1945), Budapeşte’de Yahudilikten Katolikliğe geçmiş orta sınıf bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Budapeşte Üniversitesi’nde Alman ve İngiliz edebiyatı eğitimi aldı ve 1924 yılında doktora derecesini aldı. 1920’lerin ikinci yarısında Fransa, İtalya ve İngiltere’de yaşadı; bu dönemde ilk kitabı olan İngiliz Edebiyatına Genel Bir Bakış (1929) üzerinde çalıştı.

1933 yılında Macar Edebiyat Akademisi başkanlığına seçildi ve ertesi yıl Macar Edebiyatı Tarihi adlı eserini yayımladı. Bu eser, tarihçi John Lukacs tarafından “yalnızca bir klasik değil, aynı zamanda Macar zihniyetinin duyarlı ve derinlemesine bir tasviri” olarak nitelendirilmiştir. Bu kitabı, 1941 yılında yayımlanan üç ciltlik Dünya Edebiyatı Tarihi izledi.

Eleştirel yazılarının yanı sıra, Szerb birçok çeviri çalışması yaptı; gazetelerde makaleler, denemeler, eleştiriler, kısa öyküler ve romanlar yayımladı. Bu romanlar arasında Türkçe’ye çevrilmiş olanlar şunlardır: Pendragon Efsanesi (1934), Yolcu ve Ayışığı (1937).

Macaristan’daki antisemitik yasalar nedeniyle üniversitedeki öğretim görevini kaybettikten sonra bir çalışma kampına gönderildi. Burada dövülerek öldürüldüğü düşünülmektedir. Eşi Klára Bálint, 1992 yılına kadar yaşamıştır.

Yolcu ve Ayışığı

Yolcu ve Ayışığı, genç bir Macar entelektüeli olan Mihály’ın balayında İtalya’ya yaptığı bir tren yolculuğu sırasında karısıyla ayrı düşmesiyle başlayan bir içsel keşif ve kimlik arayışı hikayesidir. Görünüşte basit bir kaçış anlatısı gibi başlayan roman, kısa sürede çocukluk anılarına, ölüm düşüncesine, aşkın ruhsal yüküne ve bireyin varoluşsal bunalımına odaklanan derin felsefi bir metne dönüşür.

Szerb’in kahramanı Mihály, kendisini “düzenli bir hayat sürmeye çalışan ama içinde düzensizliğe tutkun biri” olarak tanımlar. Bu ikilik romanın temel çatışmasını oluşturur: Bireyin burjuva yaşam biçimi ile karanlık, irrasyonel arzuları arasında gidip gelmesi.

Pendragon Efsanesi

Romanın başkahramanı János Bátky, Londra’da yaşayan genç bir Macar filologdur. Bir gün, gizemli ve eksantrik bir İngiliz aristokratı olan Earl of Gwynedd tarafından Galler’deki Pendragon Şatosu’na davet edilir. Ancak bu davet, düşündüğü gibi sadece bir akademik sohbet değil; gizemli bir geçmişin, mistik kehanetlerin ve gotik karanlık sırların kapısını aralar.

Şatoda geçen olaylar, kısa sürede mistisizm, okültizm, ölümcül sırlar, eski aile lanetleri ve cinayetle dolu bir atmosfer yaratır. Aynı zamanda Bátky’nin entelektüel iç gözlemleri ve mizahi iç monologları, romanı klasik bir gotik anlatıdan çok daha katmanlı hale getirir.

Neden Antal Szerb Okumalısınız?

Antal Szerb’in kitaplarını okuduğunuzda sadece bir hikaye değil, aynı zamanda bir düşünme biçimiyle tanışırsınız. Mizahı zekice kullanır, insan psikolojisini ustalıkla işler ve kültürel referanslarıyla sizi farklı coğrafyalara taşır. Ne yazık ki, II. Dünya Savaşı sırasında bir toplama kampında hayatını kaybetmiş olan bu büyük yazar, daha fazla tanınmayı fazlasıyla hak ediyor.

Popüler edebiyatın gürültüsünden uzaklaşıp daha derinlikli bir deneyim arıyorsanız, Antal Szerb size aradığınız o edebi yolculuğu sunacaktır. Kitapçınızın raflarında onun adını görürseniz, tereddüt etmeden alın. Büyük ihtimalle sizi şaşırtacak bir hikâyenin eşiğindesiniz.

Eleştiri ve Akademik Eserler

1. Az angol irodalom története (1929)
   – An Outline of English Literature
   – İngiliz Edebiyatı Tarihi / İngiliz Edebiyatına Genel Bakış
2. Magyar irodalomtörténet (1934)
   – History of Hungarian Literature
   – Macar Edebiyatı Tarihi
3. A világirodalom története (1941)
   – History of World Literature (3 cilt)
   – Dünya Edebiyatı Tarihi

Romanlar

1. A Pendragon legenda (1934)
   – The Pendragon Legend
   – Pendragon Efsanesi
   – Gotik atmosferli, mizahi öğelerle bezeli bir macera romanı.
2. Szerelem a palackban (1935)
   – Love in a Bottle
   – Bir Şişedeki Aşk
   – Kısa öykülerden oluşuyor.
3. A harmadik torony (1936)
   – The Third Tower
   – Üçüncü Kule
   – Günlük/anı ve felsefi gözlemler içeren bir seyahat kitabı. (İtalya)
4. Utas és holdvilág (1937)
   – Journey by Moonlight
   – Ay Işığında Yolculuk
   – En tanınmış ve en çok çevrilen romanıdır. Modern bir ruh çözümlemesi.
5. VII. Olivér (1937)
   – Oliver VII
   – Oliver VII
   – Politik hiciv ve kimlik arayışı üzerine bir roman.
6. A királyné nyaklánca (1943)
   – The Queen’s Necklace
   – Kraliçenin Kolyesi
   – Tarihsel gerçeklik ile kurmacanın iç içe geçtiği bir roman.

Friedrich Nietzsche’nin Okunası 5 Eseri