Okunası Oğuz Atay Eserleri

Oğuz Atay, 13 Aralık 1977’de erken yaşta vefat ettiği için insanı “Acaba yaşasaydı daha neler yazardı, neler anlatırdı okuyucusuna?” diye düşündüren, düşününcede insanı üzen, Türkiye’nin en özgün yazarlarından biridir. Bu nedenle Oğuz Atay eserleri mutlaka okunmalıdır!

Oğuz Atay, 12 Ekim 1934’de Kastamonu’da doğar. Babası, üç dönem CHP’den milletvekili olan savcı Cemil Atay’dır. Annesi Muazzez Hanım ilkokul öğretmenidir ve oğlunun kültürel altyapısının şekillenmesinde etkisi büyüktür. Atay 1951′de Ankara Maarif Koleji‘ni, ardından 1957′de İTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü’nü bitirir. Üç yıl sonra bugün ki adıyla Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Bölümü’nde öğretim üyesi olur. 1975′te doçent olan Atay’ın, çeşitli dergi ve gazetelerde makale ve söyleşileri yayınlanır.

Oğuz Atay, modern hayatın dayatmaları arasında bireyin yaşadığı yalnızlığı, toplumun kalıplaşmış düşüncelerine yabancılaşan, tutunamayan bireylerin iç dünyasını anlatmakla ünlüdür. Eserleri eleştiri, mizah, ironi barındırır ve insanı sarsan niteliktedir.

Oğuz Atay Neden Okunmalı?

Oğuz Atay, Türk edebiyatının modern döneme geçişinde çığır açan, bireysel ve toplumsal çıkmazları derin bir incelikle işleyen bir yazar. Eserleri hem dil hem de düşünce açısından zamansız bir etkiye sahiptir.

1. Türk Postmodernizminin Öncüsü – Tutunamayanlar ile edebiyatımıza bilinçli ilk postmodern romanı kazandırdı; üstkurmaca, metinlerarasılık gibi teknikleri ustalıkla kullandı.
2. Keskin Toplumsal Eleştiri – Akademiden sokak hayatına, toplumun aksayan yönlerini mizah ve ironiyle anlattı.
3. Evrensel Karakterler – Turgut Özben ve Selim Işık gibi figürlerle yalnızlık, aidiyet ve varoluş sancılarını evrensel bir dille işledi.
4. Zengin ve Yenilikçi Dil – Acı ile mizahı harmanlayan anlatımı, okuyucuyu hem güldürür hem düşündürür.
5. Zamansız Temalar – Modern insanın köksüzlüğü, anlamsızlık ve birey-toplum çatışması bugün de taptaze.
6. Okuyucuyla Özel Bağ – Onu okumak, edebî bir yolculuktan çok ruhsal bir yüzleşmedir.

Oğuz Atay, yalnızca okunmaz; yaşanır.

Mutlaka Okunası Oğuz Atay Eserleri

Tutunamayanlar

Arkadaşı Selim Işık’ın intihar ettiğini öğrenen Turgut Özben, arkadaşının geçmişini araştırarak onu tanımaya çalışır. Selim, neyin peşinden gitse, neye tutunmaya çalışsa onun anlamsızlığını fark etmiş, yalnız insandır. Turgut ise görünüşte toplumsal ritmi tutturmuş, kendini tutunan sayan bir kişiliktir. Oysa her şey pamuk ipliğine bağlıdır.

Oğuz Atay bir röportajda şöyle der: “Tutunamayanlar ile çok basit bir iş yapmak istedim; insanı anlatmayı düşündüm. Kapalı dünyalar içinde yaşayan yazarların bile bu cümleye hemen isyan edeceğini, ‘Peki herkes ne yapıyor?’ diye öfkeleneceğini bildiğim halde bu basit gerçeği söylemekten kendimi alamıyorum.”

Tutunamayanları okuduktan sonra iki şey aklınıza asılı kalır: “Beceriksiz ve korkak bir hayvandır. İnsan boyunda olanları bile vardır. İlk bakışta, dış görünüşüyle, insana benzer” diye tarif edilen “disconnectus erectus” ve Turgut’un iç sesi, hayali arkadaşı Olric.

“Felsefe kitapları okumayı denedi. Bir süre sonra, iki kere ikinin dört olduğundan kuşkulanmaya başladığı için bıraktı.”

“Normal bir insan olmaya zorladılar, bana boş yere vakit kaybettirdiler. Olmayınca da anormal dediler.”

“Böyle giderse her mahallede bir Dostoyevski çıkacak Olric. Dünya borsalarında Dostoyevski hisseleri düşecek.”

Tutunamayanlar Olric diyalogları için tıklayın!

Tehlikeli Oyunlar

“Tehlikeli Oyunlar” Oğuz Atay’ın ikinci romanı. Eserin baş kahramanı ve tutunamayanlardan biri olan Hikmet Benol, asla kendisi olamayan, içinde var olduğu topluma yabancılaşan, gecekondusuna sıkışıp kalmış, kendisiyle savaşan bir karakter olarak çıkar okuyucusunun karşısına. Ve bu karakteri tamamlayan iki komşu mevcuttur; Albay Hüsamettin Tambay ve Nurhayat.

İlk romanı Tutunamayanlar’dan sonra, 1971 yılında yapılan bir söyleşide bir roman daha yazdığını anlatır Atay: “Sanırım bu romanın kahramanı da tutunamıyor. Bu konudaki yakınmalarını pek ciddiye almıyorum. Selim kadar haklı değil galiba. Hikmet de bunun farkında olacak ki; tatsız sıkıntılarını dindirmek için oyunlara başvuruyor. Kitabın adı ‘Tehlikeli Oyunlar’ olacak.”

“Beni hemen anlamalısın, çünkü ben kitap değilim, çünkü ben öldükten sonra kimse beni okuyamaz, yaşarken anlaşılmaya mecburum.”

“Sinirimden gülüyorum albayım. Çünkü sinirlerim artık gülmek için kafamın neşelenmesini beklemiyor.”

“Aklımın içini örümcek ağları sardı; kafamın sandalyelerinde elbiseler, gömlekler, çoraplar birikmeğe başladı; kurduğum hayaller, bir bekâr odasının dağınıklığına boğuldu.”

Bir Bilim Adamının Romanı

Ekonomik güçlüklerle büyüyen bir çocuğun, tüm zorlukları aşarak uluslararası bir bilim adamı olma yolundaki serüvenini anlatır bu roman. Oğuz Atay’ın hocası İTÜ İnşaat Fakültesi profesörlerinden Mustafa İnan’ın ilham veren hayatı ve azmi, okunmaya değer. Zorluk içerisinde yaşanılsa da ahlaki değerlerden ve özünden hiçbir şey kaybetmeden başarıya ulaşmak mümkündür ve Mustafa İnan bunun en güzel örneğidir.

“Mektubunu derhal açamadım. Bir müddet yanımda dolaştırdım. Okusam derhal bitecekti.”

“Birey olarak ortaya çıkmadıkça, uyuşuk felsefemizden vazgeçmedikçe ve tek tek katkılarımızı insanlardan esirgedikçe bizi kim değiştirebilir?”

“Çocukları Büyük İskender ya da Napolyon olmaya özendireceklerine, neden onlara Gauss’tan, Pascal’dan bir şeyler anlatmazlar.”

Korkuyu Beklerken

Korkuyu Beklerken, Oğuz Atay’ın sekiz hikayeden oluşan, tutunamayan bireylerin yaşamından kesitler sunan derleme kitabıdır. Tutunamayan olmak bir zorunluluk değil bir tercihtir; var olan düzene karşı durmak, başkaldırmak, bireyi/bireyselliği yok eden kapitalist sistemi eleştirmek, kendin olabilmek. Hayatı sorgulamayı seviyorsanız, okuyun!

“Yalnızlığı yaşayan insanların, kendi içlerinde başlayıp biten eğlenceleri vardır.”

“Param vardı, yiyeceğim vardı, kitabım, evim her şeyim vardı; fakat isteğim yoktu.”

“Hayalimde daha önce çok insan öldürmüş olduğum için bu son ölümler beni fazla sarsmadı.”

Kitapta yer alan Beyaz Mantolu Adam ve Demiryolu Hikayecileri üzerine incelemeler için tıklayın!

Eylembilim

Eylembilim, kendine özgü üslubu ve ironisi ile edebiyat tarihine adını yazdıran Oğuz Atay’ın yarım kalmış eseridir. Bu yapıtı ile ilgili düşüncelerini, Günlük’te şöyle dile getirir: ” ‘Eylembilim’ diye başlayıp yarım kalan hikayeyi kısa bir roman haline getirmek istiyorum: Bir hocanın öyküsü. İki değişik hayat yaşayan bir yarı aydının macerası. İki dünyasında da uykuda gezer gibi yaşıyor. İradesi ile kendine gelebilmek için silkinmeye çalışıyor, davranışları eylem olarak nitelendiriyor. Hayatı bir savaş olarak görmek zorunda kalıyor. Saldırılar ve ihanetlerle dolu bir savaş. Ordular, tarihi savaşlar.”

“‘Neden üniversite okuyorum?’ diye sormuştu. Hemen, “Kapitalist topluma, yetenekli olduğumuzu göstermek için,” diye karşılık verdim.”

“Refik Beyin kitabı yoktu: kitabın icadından önce profesör olmuştu.”

“İnsanların gözlerine bakamamak samimiyetsizlikse bende ondan çok vardı.”

Diğer Oğuz Atay eserleri arasında, Oyunlarla Yaşayanlar ve Günlük bulunuyor.