Bilimi Değiştiren Kadın Marie Curie

Marie Curie’nin amansız kararlılığı ve doyumsuz merakı onu modern bilim dünyasında bir ikon haline getirdi. Fiziksel olarak zorlu ve nihayetinde ölümcül işlerle dolu bir kariyere rağmen yılmadı, polonyum ve radyumu keşfetti. Marie Curie, tıpta radyasyon kullanımını savundu ve radyoaktivite anlayışımızı temelden değiştirdi.

Curie, 1867’de Varşova’da Marya Skłodowska’da doğdu. Ailesi, Polonya kültürünün kalıntılarını ortadan kaldırmaya çalışan baskıcı bir Çarlık rejimi altında yaşam mücadelesi verdi.

Curie’nin ebeveynleri Polonyalıydı ve ikisi de öğretmendi. Curie’nin babası sürekli iş değiştirmek zorunda kaldı ve aile giderek daha küçük dairelere taşındı. 11 yaşındayken Curie’nin annesi tüberkülozdan ve en büyük kız kardeşi tifüsten öldü.

Bir genç olarak, Curie kız kardeşi Bronya ile bir anlaşma yaptı: Paris’te tıp fakültesindeyken Bronya’yı destekleyecek ve ardından Bronya, Curie’nin eğitimine destek olacaktı. Curie, 17 yaşından itibaren altı yıl boyunca mürebbiye ve öğretmen olarak çalıştı ve boş zamanlarında okumaya çalıştı.

Sonunda 24 yaşında Sorbonne Üniversitesi’ne kaydoldu. Kardeşi gibi Varşova Üniversitesi’ne gidemedi. Rus hükümeti, kadınların imparatorluğunun herhangi bir yerinde üniversiteye gitmelerini yasaklamıştı. Paris’te kendini hazırlıksız ama canlanmış hissediyordu.

“Bana açılan yeni bir dünya gibiydi, sonunda tam bir özgürlük içinde bilmeme izin verilen bilim dünyası.”

Curie, tezini yakın zamanda Henri Becquerel tarafından uranyumda keşfedilen radyasyon üzerine yapmaya karar verdi. Uranyum içeren bir cevherin, uranyum içeriğiyle açıklanabilecekten çok daha radyoaktif olduğunu buldu. Bu, onu ve kocası Pierre’i, uranyumdan 400 kat daha radyoaktif olan yeni bir elementin keşfine götürdü. 1898’de Curie’nin doğduğu ülkeden adını alan polonyumu Periyodik Tabloya eklendi.

Sonrasında Curie, daha da radyoaktif bir element olan radyumu keşfetti ve radyumu gözlemleyerek temel bir keşif yaptı: Radyasyon moleküler düzeyde atomların organizasyonuna bağlı değildi; atomun içinde bir şeyler oluyordu. Atom, bilim adamlarının o zamanlar inandığı gibi, âtıl, bölünmez ve hatta katı değildi.

Nobel Ödülü Alan İlk Kadın

Curie, “radyasyon fenomeni” konusundaki araştırması için 1903’te Nobel Ödülü alan ilk kadın oldu. Fransız akademisyenler başlangıçta sadece kocasını ve Henri Becquerel’i önerdiler, ancak Pierre Curie, karısının onuru paylaşması konusunda ısrar etti.

1911’de radyumun izolasyonu için bu kez kimyada başka bir Nobel Ödülü’ne layık görüldü. İki bilimsel kategoride Nobel Ödülü alan tek kişiydi ve hala da öyle. Curie, dünyaca ün sahibi olduğunda yeni kurulan Radyum Enstitüsü’ndeki (bugünkü Curie Enstitüsü) Curie Laboratuvarı’nın direktörüydü.

Hayat Arkadaşı

Pierre Curie, Curie’nin hayatının aşkı ve bilimdeki ortağıydı. 1894’te Marie Curie, Pierre Curie’nin laboratuvarında çalışırken tanıştılar; ertesi yıl evlendiler. Pierre hayatını bilim rüyasına adamıştı: rüyasını onunla yaşayabilecek bir arkadaşa ihtiyacı olduğunu hissetti.

Çiftin Irène ve Eve adında iki kızı oldu ve evlendikten birkaç yıl sonra Pierre Curie, karısının radyoaktivite çalışmasına katılmak için kendi araştırmasını bıraktı. Curie’lerin kalp ve zihin ilişkisi, Eve doğduktan kısa bir süre sonra trajik bir şekilde sona erdi. 1906’da Pierre Curie, bir atlı arabanın altında kalarak öldü.

Curie’ler, bilimsel araştırmanın kamu malı olduğuna inanıyor ve faydasını savunuyordu. O ve kocası, radyumun hastalıklı hücreleri sağlıklı hücrelerden daha hızlı yok ettiğini ve böylece radyasyonun tümörleri tedavi etmek için kullanılabileceğini keşfettiler.

Birinci Dünya Savaşı sırasında Marie Curie, X-ışınlarının kullanımını teşvik etti; savaş alanı cerrahlarının yaralı askerlerin röntgenini çekmesine ve daha doğru çalışmasına izin vermek için daha sonra “petites Curies” olarak bilinen radyolojik arabalar geliştirdi.

Curie’ler, kullandıkları radyoaktif maddelerin tehlikesini tam olarak anlayamadılar. Pierre Curie, kolunu bilerek radyuma maruz bıraktığında kendine bir lezyon verdi. Ancak daha da kötüsü, yıllarca kötü havalandırılan bir barakada çalışmak ve tonlarca uraninite cevherinden radyum tuzlarını izole etmekti.

 “Bana ilerlemenin yolunun ne hızlı ne de kolay olduğu öğretildi.”

Her iki Curie’de radyasyondan sürekli hastaydı ve Marie Curie’nin 1934’te 66 yaşında aplastik anemiden ölmesine muhtemelen radyasyona maruz kalma neden oldu. Kitaplarından ve makalelerinden birkaçı hala o kadar radyoaktif ki kurşun kutularda saklanıyorlar. Curie, kelimenin tam anlamıyla dokunulmaz olan bilimsel bir miras bıraktı.

Frida Kahlo ilginizi çeker mi?

Alıntı: Nobelprize.org