Bir Muhacir Köyü, Özbek Çanakkale

Özbek köyü, Çanakkale merkeze 8 km uzaklıkta, Bursa-İzmir kara yolu üzerinde, boğaz manzaralı bir muhacir köyüdür.

Özbek Köyü, Çanakkale

Çanakkale Özbek Köyü’nün kuruluşunun Fatih döneminden önceye dayandığı ileri sürülmüştür[1]. Pirî Reis’in haritasında yer almayan köy, Fransız asıllı coğrafyacı, haritacı ve mühendis Francois Joseph Maire’nin Osmanlı-Rus-Avusturya Savaşı (1787-1792) sırasında hazırlayıp 1788’de yayınladığı haritalarından olan ve çeşitli tarihlerde tek yaprak olarak basılan Hellespont (Çanakkale) haritasında (Eusbek-Özbek Köyü) yer almakta.[2] Buda diğer bir varsayım olan köyün, 93 Harbi diye bilinen 1878’deki Rus Harbi’nin ardından Varna’dan göç edenler için oluşturulduğu yolundaki görüşü sekteye uğratmaktadır.[3] Bizim ailede kuşaktan kuşağa geçen bilgi; 1878 Rus Harbi sırasında Bulgaristan Varna ve Kırcaali’den göçenlerin bu toprakları, bu köyde yaşayan Çerkezlerden satın aldığı yönünde.

Köyün girişinde küçük bir hamam, suyu halen akan bir çeşme ile bazı temel kalıntıları, köy mezarlığında sütun parçaları mevcut. Konak hamamları tipinde küçük bir bina olan hamamın malzeme ve teknik özelliklerinin 19. yüzyıla ait olduğu ileri sürülmüştür[4], köylüler arasında ise daha eskiye dayandığına yönelik bir inanç var. Çeşmenin arkasında Özbek Dede Türbesi bulunduğu söylene gelmekte, bugün kalıntılar yok olmuş ya da toprağın karanlığına gömülmüş durumda. Ayrıca bu alanda bir zamanlar Halil Bey Çiftliği varmış, geç dönem haritalarda yer alan bu çiftlik muhtemelen 1. Dünya savaşı sırasında terk edilmiş ya da yok olmuş. Eski köy mezarlığında H. 1335 (M. 1917) tarihli, Halil Paşa Çiftliği kiracısı Nazifzâde Mehmet Necati Bey’in annesi Fatıma Zehra Hanım’a ait bir mezar bulunuyor.

1930’lu yılların sonunda bir askeri birlik yerleşmiş köye, tüm köye yayılmış. Çanakkale boşaltıldığında halkın bir kısmı buraya gelmiş.[5] 2. Dünya savaşı sonrası askeri birlik köyden çekilmiş, izleri hala hatıralarda yaşamakta.

Arisbe Antik Kenti

Özbek ovası Çiğli Tepe mevkiinde ise Arisbe Antik Kenti’nin arkeolojik kalıntıların yer alıyor. Çanakkale Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 2011’de aldığı kararla bu bölge, birinci derece arkeolojik SİT alanı ilan edilmiş. Arisbe Antik Kenti’nin geçmişi M.Ö. 1. bin yılına dayanıyor. Antik kent, Büyük İskender’in M.Ö. 334’te Anadolu’ya geçer geçmez ordusunu konaklattığı yer olarak da biliniyor.

Özbek köyü; babamın doğduğu, babamın dedesi tarafından kurulduğu varsayılan köy. Benim çocukluğumda köyümüz kerpiç evlerle doluydu şimdilerde ise her yerde betonarme yapılar var. Keşke tek tip bir yapılaşma stili olsa ve köyler köy özelliğini korusa! Şimdi ki moda prefabrik evler, her geçen gün bir yenisi eklenmekte. 2016 verilerine göre köyün nüfusu 298, her geçen yıl azalıyor. Millet köyden kente kaçma derdinde bizde tam tersi! Çocuklardan emekli olsak ta köye yerleşsek😊) Ne zaman köye gitsem hissettiğim tek şey huzur! Organik ürünler yetiştirsem her yere çiçek, ağaç eksem, ruhum temiz hava solusa…

Çanakkale gezilecek yerler yazımız mutlaka ilginizi çeker!

Bozcaada gezilecek yerler ve mutlaka yapılması gerekenler bu yazımızda!

[1] Ramazan Eren, Çanakkale İlinin Tarih İçindeki Gelişimi ve Folklor İncelemeleri, (Çanakkale, 1994), 180
[2] Yasemin Nemlioğlu Koca, “Dardanelles, Hellespont, Çanakkale: Çanakkale Haritaları”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı 22/15 (2017): 125.
[3] Ramazan Eren, Çanakkale İlinin Tarih İçindeki Gelişimi ve Folklor İncelemeleri, (Çanakkale, 1994), 180
[4] Ali Osman Uysal, “Çanakkale’de Bazı Geç Osmanlı Dönemi Hamamları”, Türklük Bilgisi Araştırmaları Journal of Turkish Studies 9/I0 (2014): 1085.
[5]  Hans Joachim Buddecke, Çanakkale Üzerinde Bir Şahin, çev., Bülent Erdemoğlu (İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2009)